چگونه آتشفشان خشم خود را مهار کنیم؟ – پرستو فصیح
چگونه آتشفشان خشم خود را مهار کنیم؟
نویسنده: پرستو فصیح
روان درمانگر کودک و نوجوان
عضو سازمان نظام روانشناسی و مشاوره ایران
همۀ ما با کوه آتشفشان آشنا هستیم. می دانیم که در دل برخی از کوه ها گدازه های داغ و سوزاننده ای هستند که سالیان سال خاموش باقی می مانند و «آتشفشان خاموش» نامیده می شوند، اما ممکن است روزی هوس جاری شدن به سرشان بزند و آن وقت است که خانمان برانداز می شوند.
خشم یکی از هیجان های مهم و طبیعی است؛ این هیجان ناخوشایند هشداری است که نشان می دهد چیزی سر جای خودش نیست و باید تغییری ایجاد شود. اما از آنجا که خشم هیجانی پرانرژی است، اگر درست مدیریت و کنترل نشود، ممکن است مانند کوه آتشفشان هر لحظه منفجر و مواد مذاب آن تخلیه شود. بنابراین، افرادی که توانایی کنترل خشم خود را ندارند ممکن است به اندازۀ کوه آتشفشان آسیب رسان باشند و گاه اثرات مخربی را بر روح و روان خود و دیگران برجای بگذارند.
به زبان ساده هرگاه که فرد با ناکامی روبه رو شود احساس خشم در او ایجاد می شود . این احساس می تواند با عکس العمل های دیگر مانند خصومت، کینه توزی، تنفر، تحقیر، ناراحتی، استرس، ناامنی، درماندگی و همچنین نشانه های بالینی مانند تپش قلب، تعریق، تنفس سریع و سطحی، سوزش معده، سرخ شدن چهره، سردرد و … همراه شود. در این مقاله سعی شده است تا مهارت کنترل و مدیریت خشم به زبانی ساده با بیان نکاتی کاربردی و کاملاً عملی گام به گام ارائه شود.
گام اول: جرقۀ خشم
جرقه های خشم به دو عامل درونی و بیرونی تقسیم می شوند. عوامل بیرونی شامل مواردی هستند که در محیط اطراف فرد باعث به وجودآمدن جرقه می شوند مانند پایمال شدن حق، حس بی حرمتی، آسیب و یا از دست رفتن دارایی، درگیری های زناشویی و … . عوامل درونی شامل جرقه هایی است که در درون فرد ایجاد میشود مانند گرسنگی، درد کشیدن، احساس خستگی، ضعف، ناتوانی، ناکامی، کم خوابی ، بدخوابی (کیفیت بد خواب) و از همه مهمتر یادگیری الگوی رفتاری اشتباه در دوران کودکی.
همانطور که هریک از عوامل بیرونی و درونی ممکن است باعث ایجاد جرقۀ خشم شود، گاه تاثیر متقابل بر یکدیگر می گذارند و ممکن است بروز هریک از آنها عوامل دیگر را نیز به وجود آورد. به همین دلیل شناسایی جرقه های خشم، چه درونی چه بیرونی، امری مهم و اساسی است زیرا در این صورت مکانیزم خشم از حالتی ناآگاهانه به وضعیتی آگاهانه تغییر می کند و اجرای گام های بعدی را موثرتر و آسانتر می کند….
ادامه دارد
مطلب تکمیلی را در ماهنامه فروردین 1400 جلا مطالعه فرمایید.
