مدیریت در فضای نوین ارتباطی
کتاب مدیریت در فضای نوین ارتباطی توسط مهندس لطف الله سیاهکلی و اینجانب محسن فردرو در بهمن ماه سال 90 منتشر شد.
این کتاب به بررسی تغییرات اجتماعی مرتبط با فن آوری های نوین ارتباطی و نقش مدیریت در آن می پردازد.در مقدمه این کتاب آمده است :
دنیایی که ما در آن به سر می بریم چگونه دنیایی است؟ اجزای تشکیل دهنده آن چیست؟ چگونه می توان فهم دقیق و عقلانی از دنیای امروز داشت و فرایندهای مهم آن کدام است؟ همه ما در اقصی نقاط جهان به این نوع سئوالات می اندیشیم. ما انسانها همیشه درباره جهان هستی و درباره زندگی اجتماعی و بسیاری از رویدادهای اطرافمان می اندیشیم و هر یک از ما نظریاتی نیز ارائه می دهیم. نظریه های ما تلاش دارد روابط بین پدیده های اجتماعی را بعنوان واقعیت های اجتماعی تحلیل نماید و این تحلیل ها چگونگی فعالیت آینده و نحوه ارتباط ما را با دیگران مشخص می نماید.
اگر نظریه هایی که ارائه می شود بی انضباط و نامنظم و بدون مطالعه نظریه پیشینیان و غیر دقیق, احساسی و فقط بر اساس تجربه های شخصی بنا شده باشد, نوعی نظریه پردازی شخصی و منفرد خواهد بود و از منظر منتقدان نظریه ای جمعی و معتبر نخواهد بود. پس ما تلاش می کنیم نظریه های متفکرانی که روشمند و به شیوه منظم ارائه شده است را بر نظریه های فردی و شخصی اولویت دهیم. مطالعه دیدگاهها و نظریات اندیشمندان پیرامون عصر حاضر نشان می دهد:جهان در چند دهه گذشته به سرعت تغییر کرده است و شدت این تغییرات نیز روز به روز افزایش می یابد ؛ بطوریکه یکی از ویژگیهای عصر حاضر وجود همزمان دو فرهنگ در جوامع است . فرهنگی که قدیمی و سنتی محسوب می شود و فرهنگی که جدید و مدرن محسوب می شود ؛ در قرن بیستم بحث بین سنت و مدرنیته در بین اندیشمندان بصورت گسترده صورت پذیرفت و آثار مثبت و منفی تجدد و فرجام آن یا نتایج سنت در توسعه و یا ریشه های تجدد از دیدگاه های مختلف طرح شده است , اما بنظر می رسد شدت تغییرات در جوامع آنچنان افزایش یافته است که موضوع سنت و مدرنیته موضوعی از دستور خارج شده باشد.
توضیح اینکه عناصری که در قرن بیستم جوامع بعنوان عنصر مدرن و متجدد می شناختند در فاصله زمانی کوتاهی با رشد فن آوری های نوین , کهنه و قدیمی بنظر می رسد. تلویزیون های رنگی 25 اینچ به بالا,سنگین وزن و حجیم بیست سال قبل را با تلویزیون های 52 اینچ به بالای صفحه مسطح LCD امروز مقایسه کنید ؛ هنوز این مقایسه صورت نگرفته است که بایستی تلویزیون هایLCD را با تلویزیون های پلاسما وتلویزیون های LED و صفحات نوین نمایش تصویر در ابعاد باریک و بزرگ بر روی شیشه یا طلق های سبک و تلویزیون های سه بعدی مقایسه کنیم.کدامیک مربوط به گذشته , قدیمی و سنتی و کدام مدرن هستند؟ این مقایسه را در دیگر ابزارها مانند اتومبیل یا رایانه و نمونه های آن انجام دهید و لپ تاب های سبک و قابل حمل پنج سال قبل را با تبلت های سبک امروزی مقایسه کنید . شدت و سرعت تغییرات آنچنان است که ابزارها و فن آوری ها در کمتر از یک سال ممکن است قدیمی بنظر برسند.
این اتفاق در حوزه رسانه ها نیز روی داده است . رادیو و تلویزیون , سینما و روزنامه ها را که رسانه های امروزی می دانیم, نسبت به رسانه های جدیدتر که با عنوان رسانه های نوین (new media) نامگذاری شده اند بایستی رسانه های دیروز دانست.کتابها و دانش ارتباطات نیز به سرعت تغییر کرده اند ,کتابهایی که تا دو دهه قبل در زمینه روزنامه نگاری و ارتباطات منتشر شده است در مقابل حجم موضوعات و شیوه های ارتباطی امروز , قدیمی و کهنه بنظر می رسند.
اگر چه همه دانش ها و فن آوری ها ریشه مشترک دارند, اما شدت تحولات آنچنان است که نظریه های اجتماعی یا ارتباطی , فرصت گسترش و تحلیل نمی یابند و بصورت مستمر و مداوم, نظریات جدیدتری به آنها می پیوندد. در این شرایط مدیریت بر رسانه ها و فن آوری های نوین مانند شخصی بنظر می رسد که از پنجره قطار سریع السیر مدرن به بیرون می نگرد . اندیشمندانی که بر قطار تحولات سوار شده اند برای داشتن تحلیل از صحنه ای که در پنجره روبرویشان به سرعت می گذرد بایستی توانایی خود را افزایش دهند. افزایش توانایی نیازمند داشتن تحلیل و شناخت الگوهای تحول و تغییر و تبیین هوشمندانه از تحولات است. بدیهی است بخشی از تغییرات در پیش رو ظاهری و صوری و بخشی باطنی و ماهوی هستند و هر یک از این دو نوع دسته بندی تغییرات بر ارزش ها و مبانی و اصولی استوار است . برای مثال ارزش های عصر روشنگری در اروپا همچون عقلانیت , حاکمیت قانون , جامعه مدنی , قراردادهای اجتماعی و نمونه های آن موجب بروز تحولات ظاهری در پوشاک و تغذیه و حمل و نقل و یا بر تحولات ماهوی در اندیشه و تفکر و فلسفه شد . سنت ها ایستا نیستند و با نوگرایی نیز در تعارض همیشگی قرار ندارند ,اما عدم تعادل بین سنت ها و نوگرایی تبدیل به بحران های جدی برای جوامع امروزی شده است . بحران هایی همچون بحران مشروعیت , بحران نهادی و نفوذ , بحران هویت , بحران مشارکت , بحران نقش ها و ارتباطات و بحران توزیع نتیجه اختلال در نظام های فکری و ارزشی یا سازمانی و رفتاری جوامع است.این بحران ها در سطوح مختلف از سطح فرد , خانواده , جامعه و حکومت وجود دارد. بحران های دیگری نیز چون بحران ارزش ها , بحران غرب گرایی و غرب اندیشی و بحران قانون گریزی و بحران خود کامگی و استبداد جهانی نیز از این جمله اند .
برای داشتن تحلیل از این تحولات که بصورت بحران های سیاسی ,اجتماعی, فرهنگی نمود می یابند مجبور یم, مروری بر گذشته و حال و پیش بینی ازآینده داشته باشیم . این بررسی به ما کمک می کند تا تصویری که به سرعت از پنجره قطار تحولات به آن می نگریم شناخته شده تر و واضح تر بوده و تصوری از آنچه در بیرون وجود دارد و در ایستگاه قطار به آن می رسیم برایمان فراهم شود. ممکن است تصور کنیم اگر بر قطار تحولات سوار نشویم و از بیرون به حرکت سریع السیر قطار نگاه کنیم می توانیم از شدت و سرعتی که تحولات در مقابل چشمان ما می گذرد در امان بمانیم . در اینصورت لازم است بتوانیم خود را از کلیه تحولات و تغییرات فلسفی, نظری ,ارزشی و فنی در امان نگاه داریم, به محض اینکه در بیرون قطار ,از دست آوردهای جدید یا دانش نو و یا فن آوری تازه و ارتباط با دیگر جوامع برخوردار شویم ,با وضعیتی جدید روبرو می شویم . تجربه تاریخی نشان داده است , اگر جوامع و افراد نتوانند با تغییرات و تحولات , خود را هماهنگ نمایند بتدریج منزوی و دچار افول تدریجی و از دایره معتبر زندگی حذف خواهند شد. زندگی بشر بدلیل توانایی هایی که خداوند در او به امانت نهاده ,همواره در دست تغییر و تحول است و تراکم تدریجی اطلاعات و تجربیات بشر موجب پدید آمدن پیشرفت های گوناگون شده است. برای نمونه فقط اختراع سکان عقب بجای پارو در بغل کشتی ,موجب پیشرفت های فنی در کشتیرانی و کشتی سازی شد و سفرهای طولانی با کشتی موجب کشف سرزمین های جدید و در پی آن دستیابی به منابع جدید , جنگل ها , زمین , چوب , غلات و سرازیر شدن طلا و نقره به سوی اروپا گردید, رشد شتابان اقتصاد پولی موجب انحطاط نظام قدیم مبادله کالا در برابر کالا شد و موقعیت تجار را در مقایسه با طبقه حاکم افزایش داد و مهاجرت بیشتر و فرصت های تازه برای مبادلات بازرگانی فراهم آمد. مبادله با مستعمرات افزایش یافت و مرز بازرگانی جهان از خاور میانه به اروپا منتقل شد. با اختراع ماشین چاپ و پراکنده شدن اطلاعات در میانه قرن پانزدهم کمیت نوشته های چاپی در اروپای غربی افزایش یافت و ماشین چاپ موجب پدید آمدن جنبش مذهبی پروتستان ها شد , همچنین با سواد شدن مردم , روح ابتکار و خلاقیت را در مردم دمید و با اختراع ماشین ها, رشد اقتصادی افزایش یافته , تولید انبوه موجب تغییر در الگوی مصرف و شیوه توزیع کالا متحول گردید. تقسیم کار در جوامع پدید آمد و با ایجادشکاف بین تولید و مصرف و بوجود آمدن مکانیزم بازار ,داشتن پول شرط اول زندگی شد . مردم به کارخانه ها وابسته شدند و نیازهای کاذب پدید آمد و ماشین زدگی و اختلاف فرهنگی و فرد گرایی و صدها تحول دیگر پدید آمد.
با ظهور تحولات الکترونیک نیز تمدن جدید فنی شکل گرفت که غیر صنعتی است و همراه خود هزاران تحول مشابه داشته است . اقتصاد نامرئی جدید , جامعه فرا بازاری , عصیان فرهنگی , انرژی های نوین , شبکه اطلاعاتی , ورشکستگی صنایع گذشته , ساخت ابزارهای کم مصرف , سپهر اطلاعاتی , کوتاه شدن دوره تولید , انبوه زدایی و دگرگون شدن ماهیت کار و…. از نتایج خواسته و ناخواسته تحولات الکترونیک است.بدین ترتیب برای زندگی و مدیریت در شرایط نوین به دانش و برنامه ریزی جدیدتری نیاز داریم و این نیازها در تمام حوزه های زندگی بشر وجود دارد. ارتباطات عنصر مهم و اساس زندگی امروز بشر است و عدم آشنایی با ابعاد جدید و گسترده آن ضرر و زیانهای فراوان همراه خواهد داشت . در این کتاب کوشش خواهیم کرد با جمع آوری اطلاعات و بررسی و تحلیل نظریه ها و دیدگاههای اندیشمندان داخلی و خارجی, با شیوه ها و روش های جدید مدیریت در فضای نوین ارتباطی آشنا شویم.
