فلاخن داوود؛ پدافند موشکی در قرن بیست‌و یکم
به قلم: داوود سلیانچی
در میان سامانه‌های پیشرفته پدافند هوایی که امروز در سطح جهان طراحی و عملیاتی شده‌اند، سامانه دفاع موشکی «فلاخن داوود» یا David’s Sling از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. این سامانه نه‌تنها یکی از دقیق‌ترین و سریع‌ترین سامانه‌های رهگیری در جهان به شمار می‌رود، بلکه در زمره معدود سامانه‌هایی قرار دارد که توانایی انهدام موشک‌های میان‌برد، پهپادهای پیشرفته و اهداف پروازی متنوع را با ضریب اطمینان بالا داراست. طراحی و ساخت این سامانه نتیجه همکاری فنی و فناورانه بین شرکت اسرائیلی رافائل (Rafael Advanced Defense Systems) و شرکت آمریکایی Raytheon است که هر دو در زمره غول‌های صنایع دفاعی جهان هستند. فلاخن داوود از سال ۲۰۱۷ وارد چرخه عملیاتی ارتش اسرائیل شده و امروز به‌عنوان لایه میانی سپر دفاع چندلایه این کشور شناخته می‌شود؛ جایی بین گنبد آهنین که با راکت‌ها و خمپاره‌ها مقابله می‌کند و سامانه‌های پیکان که مسئولیت رهگیری موشک‌های بالستیک دوربرد را برعهده دارند.
آنچه فلاخن داوود را از دیگر سامانه‌ها متمایز می‌سازد، بهره‌گیری آن از فناوری «اصابت مستقیم به هدف» یا اصطلاحاً hit-to-kill است؛ بدین معنا که موشک رهگیر آن به جای انفجار نزدیک به هدف، با استفاده از دقت بالا و سرعت فوق‌العاده، مستقیماً با بدنه هدف برخورد کرده و آن را در هوا نابود می‌سازد. موشک‌های مورد استفاده در این سامانه که با نام Stunner شناخته می‌شوند، از نظر طراحی آیرودینامیک، هدایت ترکیبی و قدرت مانور، از پیشرفته‌ترین موشک‌های رهگیر موجود به شمار می‌روند. این سامانه مجهز به رادار چندحالته EL/M-2084 ساخت صنایع البیت است که با قدرت رهگیری بالا و پردازش لحظه‌ای، هدف را در همان ثانیه‌های ابتدایی شناسایی کرده و اطلاعات را به مرکز فرماندهی منتقل می‌کند. سامانه تصمیم‌گیری نیز بر پایه الگوریتم‌های هوش مصنوعی طراحی شده و می‌تواند در لحظه، بین چندین تهدید مختلف، اولویت‌بندی کرده و هدف اصلی را با دقت بالا مورد اصابت قرار دهد.
سامانه فلاخن داوود نه‌فقط برای مقابله با موشک‌های زمین‌به‌زمین و راکت‌های میان‌برد، بلکه برای رهگیری موشک‌های کروز، پهپادهای رزمی، هواگردهای پنهان‌کار و حتی برخی انواع موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد طراحی شده است. این ویژگی سبب شده تا در بسیاری از ارزیابی‌های نظامی، فلاخن داوود به‌عنوان یکی از انعطاف‌پذیرترین و هوشمندترین سامانه‌های دفاعی جهان شناخته شود. با توجه به ماهیت تهدیدات نامتقارن که دشمنان اسرائیل از آن استفاده می‌کنند ـ مانند شلیک موشک‌های دقیق از سوریه، لبنان یا حتی پهپادهای انتحاری از یمن ـ طراحی چنین سامانه‌ای به معنای پاسخ عملی به نیازهای واقعی میدان نبرد است. نکته جالب‌توجه در کارکرد این سامانه آن است که گاهی به‌صورت هوشمند تصمیم به شلیک نمی‌گیرد، چرا که در مواردی خطر برخورد لاشه موشک رهگیر با مناطق مسکونی در داخل اسرائیل وجود دارد. این تصمیم‌گیری پیچیده، که کاملاً به صورت خودکار انجام می‌شود، نشان از بلوغ فناوری در سامانه‌ای دارد که امنیت را نه فقط در شلیک، بلکه در تفکر درباره پیامدها تعریف کرده است.
در ساختار دفاعی اسرائیل، فلاخن داوود نه یک سامانه فرعی، بلکه نقطه اتصال دو رده حیاتی دفاعی است. از سویی سامانه گنبد آهنین به دفاع نزدیک در برابر راکت‌های کوتاه‌برد مانند آنچه از غزه شلیک می‌شود اختصاص دارد، و از سوی دیگر سامانه پیکان با تمرکز بر موشک‌های بالستیک قاره‌پیما و تهدیدات استراتژیک عمل می‌کند. اگر فلاخن داوود در این میان وجود نداشت، شکاف خطرناکی در این ساختار ایجاد می‌شد و دشمنان می‌توانستند با استفاده از موشک‌های برد متوسط یا پرنده‌های پیچیده، از این خلا بهره‌برداری کنند. به همین دلیل است که فلاخن داوود نه تنها یک «سامانه دفاعی»، بلکه «ابزار بازدارندگی فعال» به‌شمار می‌رود که پیام آشکاری به دشمنان منطقه‌ای می‌فرستد: «هیچ بردی از تیررس ما خارج نیست.»
در چند سال اخیر، این سامانه در موقعیت‌های مختلفی به‌کار گرفته شده و در بیشتر موارد عملکردی موفقیت‌آمیز از خود نشان داده است. در عملیات‌هایی که از مرزهای شمالی و شرقی اسرائیل تهدیداتی صورت گرفته، فلاخن داوود با دقت بالا موشک‌های پرتاب‌شده را در آسمان رهگیری کرده و از برخورد آن‌ها با اهداف حیاتی جلوگیری کرده است. به‌خصوص در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳، هنگام حملات راکتی از سوریه و پرواز پهپادهای پیشرفته از لبنان، ارتش اسرائیل توانست با بهره‌گیری از این سامانه، حملات را خنثی و از بروز تلفات انسانی و زیرساختی جلوگیری کند.
در نگاهی راهبردی، باید پذیرفت که فلاخن داوود نماینده نسلی از پدافند هوشمند است که امنیت را از «پاسخ به تهدید» به «پیشگیری از تهدید» منتقل کرده است. طراحی این سامانه به‌گونه‌ای است که در آینده می‌تواند با فناوری‌های جدیدی همچون سامانه لیزری Iron Beam نیز ترکیب شود و ساختار دفاعی را از موشکی صرف، به شبکه‌ای چندسازه‌ای تبدیل کند که در آن، هر تهدیدی با مناسب‌ترین ابزار پاسخ داده می‌شود. این تطبیق‌پذیری و هماهنگی، همان نقطه قوتی است که کشورهای پیشرفته جهان به‌دنبال آن هستند، اما تنها تعداد معدودی از آن‌ها موفق شده‌اند به چنین سطحی از بلوغ برسند. فلاخن داوود، برخلاف بسیاری از سامانه‌هایی که صرفاً در مرحله آزمایش باقی می‌مانند، هم‌اکنون در میدان واقعی نبرد حاضر است و با گذشت زمان، دقت و قدرت آن بیشتر نیز خواهد شد.
در جمع‌بندی باید گفت که فلاخن داوود تنها یک سامانه موشکی نیست؛ این سامانه نماد تلفیق فناوری، هوش، و استراتژی در دفاع از سرزمین است. سامانه‌ای که نشان می‌دهد در قرن بیست‌و‌یکم، برتری نظامی نه با شمار سرباز و تانک، بلکه با ظرفیت علمی، توان طراحی مستقل، و قدرت تحلیل موقعیت به‌دست می‌آید. درس بزرگ فلاخن داوود برای تمام کشورهای منطقه، به‌ویژه برای ما، آن است که امنیت را نمی‌توان خرید یا وارد کرد، بلکه باید آن را ساخت، آن را پرورش داد، و بر پایه نیازهای بومی توسعه داد. هر کشوری که بخواهد از امنیت در عصر تهدیدات ترکیبی برخوردار باشد، چاره‌ای ندارد جز آنکه فناوری را جدی بگیرد، نخبگان خود را باور داشته باشد، و تهدیدات واقعی را درست بشناسد و برای آن‌ها پاسخ دقیق و درخور طراحی کند.
