تفکر انتقادی چیست؟
آیا می توان تفکر انتقادی را آموزش داد؟
آیا تفکر انتقادی قابل آموزش است؟ این سوالی است که بسیاری از والدین دارند، مخصوصاً وقتی صحبت از آموزش مهارت هایی به فرزندانشان برای موفقیت در زندگی می شود.
نوشته : داوود سلیانچی
با رشد و نمو کودکان، توانایی های شناختی آن ها نیز افزایش می یابد – از جمله یادگیری نحوه تفکر انتقادی. اما این دقیقا به چه معناست؟ و مهم تر از آن: چگونه می توانیم این مهارت های مهم را به کودکانمان آموزش دهیم؟
در این مقاله به بررسی راهکارهایی برای آموزش تفکر انتقادی و نکاتی برای توضیح موثر آن به کودکان نوپا و پیش دبستانی می پردازیم و در عین حال برخی از چالش های مرتبط با کمک به کودک برای یادگیری این مهارت را نیز بررسی می کنیم.
پس بیایید به پاسخ این سوال بپردازیم که ” چگونه می توان تفکر انتقادی را آموخت؟”
تفکر انتقادی چیست؟
تفکر انتقادی توانایی تفکر منطقی و تحلیلی در مورد یک مشکل یا موقعیت است. این کار مستلزم استفاده از منطق، استدلال و خلاقیت برای رسیدن به راه حل های موثر و کارآمد است. مهارت های تفکر انتقادی را می توان از سنین پایین و از طریق فعالیت هایی مانند بازی، بحث، بحث، معما، بازی و کتاب در کودکان پرورش داد.
تعریف تفکر انتقادی:
تفکر انتقادی تجزیه و تحلیل اطلاعات به صورت عینی برای تصمیم گیری صحیح یا نتیجه گیری منطقی است. این امر نیازمند استدلال منطقی و تصمیم گیری مبتنی بر شواهد در هنگام ارزیابی یک مشکل یا موقعیت است.
مزایای آموزش تفکر انتقادی:
آموزش تفکر انتقادی به کودکان کمک می کند تا مهارت های مهم زندگی مانند توانایی های حل مساله، فرایندهای تفکر خلاق، مهارت های تحلیلی برای درک بهتر موضوعات پیچیده و توانایی های تصمیم گیری سریع تر را توسعه دهند که در طول زندگی به آن ها کمک خواهد کرد.
تفکر انتقادی مهارت مهمی برای رشد و موفقیت کودکان است. والدین با معرفی استراتژی ها و فعالیت هایی که حل خلاقانه مساله، مهارت های تحلیلی و فرایندهای فکری را تشویق می کنند، می توانند به فرزندان خود کمک کنند تا متفکری انتقادی تر شوند.
تفکر کلیدی: آموزش تفکر انتقادی به کودکان می تواند به آن ها در توسعه مهارت های مهم زندگی مانند: – توانایی های حل مساله – فرایندهای تفکر خلاق – مهارت های تحلیلی برای درک بهتر موضوعات پیچیده – توانایی های تصمیم گیری سریع تر کمک کند.
راهکارهایی برای آموزش تفکر انتقادی
آموزش مهارت های تفکر انتقادی به کودکان بخش مهمی از رشد آن ها است. این کار به آن ها کمک می کند توانایی های حل مساله را توسعه دهند، اطلاعات را تحلیل کنند و منطقی تر فکر کنند. در اینجا چند راهکار برای آموزش تفکر انتقادی به کودکان آورده شده است:
والدین می توانند با پرسیدن سوالاتی که نیاز به پاسخ های خلاقانه دارند، مانند “فکر می کنید اگر… چه اتفاقی بیفتد؟” یا “چگونه می توانیم این مشکل را به شکل دیگری حل کنیم؟” آن ها همچنین می توانند موادی مانند بلوک های ساختمانی، لوازم هنری یا پازل ها را فراهم کنند تا به کودکان اجازه اکتشاف و خلق مستقل را بدهند.
توسعه مهارت های تحلیلی از طریق بحث و گفتگو: کودک خود را تشویق کنید تا در مورد موضوعات با شما یا دیگر اعضای خانواده بحث کند تا تجزیه و تحلیل اطلاعات را از دیدگاه های مختلف تمرین کند. سوالاتی در مورد این موضوع بپرسید، مانند ” نظر شما در مورد این موضوع چیست؟ این کار به کودک شما کمک می کند تا به جای تکیه بر شهود به تنهایی، عقاید خود را براساس حقایق و شواهد شکل دهد. شما همچنین می توانید مناظره هایی داشته باشید که در آن هر فرد یک طرف بحث را می گیرد و پرونده خود را قبل از جمع شدن برای بحث بعد از آن ارائه می دهد.
بازی هایی مانند شطرنج، شطرنج، سودوکو یا پازل های معمایی راه های خوبی برای تمرین مهارت های تحلیلی کودکان در عین سرگرم شدن هستند. این فعالیت ها بازیکنان (یا پازل ها)را ملزم به برنامه ریزی چندین مرحله برای انجام حرکات موفق (یا تکمیل پازل)می کند. این کتاب نه تنها استدلال منطقی را آموزش می دهد، بلکه صبر را نیز آموزش می دهد زمانی که کارها طبق برنامه پیش نمی روند.
والدین با فراهم کردن فرصت های مختلف برای کشف، ایجاد و تفکر انتقادی به کودکان می توانند به پرورش مهارت های تفکر انتقادی کمک کنند. در بخش بعدی به آموزش تفکر انتقادی به کودکان نوپا و پیش دبستانی خواهیم پرداخت.
توصیه هایی برای آموزش تفکر انتقادی به کودکان نوپا و پیش دبستانی
آموزش تفکر انتقادی به کودکان نوپا و پیش دبستانی می تواند چالش برانگیز باشد، اما این مهارت مهمی است که به موفقیت آن ها در مدرسه و فراتر از آن کمک خواهد کرد. مدل سازی رفتارهای حل مساله در خانه و کلاس درس یکی از بهترین راه ها برای آموزش تفکر انتقادی به کودکان است.
این می تواند شامل پرسیدن سوالاتی در مورد روز خود یا دادن فرصت به آن ها برای تصمیم گیری به تنهایی باشد. همچنین برای والدین مهم است که اکتشاف و کنجکاوی را از طریق فعالیت های زمان بازی مانند بلوک های ساختمانی، پازل ها یا پروژه های هنری تشویق کنند. این فعالیت ها به کودکان این فرصت را می دهد که در عین سرگرم شدن، حل مساله را تمرین کنند.
معرفی مفاهیم پایه منطق از طریق قصه گویی و کتاب نیز می تواند به کودکان در توسعه مهارت های تفکر انتقادی کمک کند. به عنوان مثال، خواندن داستان هایی با شخصیت هایی که دیدگاه های متفاوتی دارند، به کودکان کمک می کند یاد بگیرند که چگونه افراد ممکن است شرایط را متفاوت از یکدیگر ببینند.
پرسیدن سوال در طول داستان، کودکان را تشویق می کند تا با در نظر گرفتن راه حل های جایگزین یا نقطه نظرات در مورد موضوع مورد بحث، عمیق تر در مورد آنچه می خوانند فکر کنند.
در نهایت، هنگام آموزش مهارت های تفکر انتقادی، والدین باید آموزش های لازم را ارائه دهند و زمانی را برای بازی آزاد بگذارند که در آن کودکان بتوانند ایده ها را بدون فشار یا انتظارات بزرگسالان کشف کنند.
بازی آزاد به کودکان این فرصت را می دهد تا از تخیل خود استفاده کنند و در عین حال استراتژی های خلاقانه حل مساله را توسعه دهند که در ادامه زندگی در مواجهه با کاره ای دشوار یا چالش های خارج از محیط مدرسه به نفع آن ها خواهد بود.
به یاد داشته باشید که آموزش مهارت های تفکر انتقادی به کودکان نوپا و پیش دبستانی می تواند چالش برانگیز باشد؛ اما با رویکرد درست امکان پذیر است. والدین و مربیان با رعایت این نکات می توانند به پرورش عشق به یادگیری در کودکان خردسال کمک کنند و آن ها را برای موفقیت در آینده آماده کنند. لتس اکنون به برخی از چالش های مرتبط با آموزش تفکر انتقادی به کودکان می پردازد.
چالش های آموزش تفکر انتقادی به کودکان
آموزش تفکر انتقادی به کودکان می تواند یک چالش باشد، به خصوص زمانی که صحبت از معرفی ایده ها یا مفاهیم جدید می شود. مقاومت در برابر تغییر در کودکان رایج است و می تواند آموزش این مهارت ها را دشوار کند. والدین و معلمان باید در هنگام معرفی ایده های جدید صبور و مداوم باشند و به کودک اجازه دهند قبل از اینکه انتظار داشته باشد آن ها به آن عمل کنند، اطلاعات را پردازش کند.
مقابله توجه کوتاه چالش دیگری در آموزش مهارت های تفکر انتقادی است. اگر کودکان در این فعالیت شرکت نکنند ممکن است حواسشان پرت شود یا خسته شوند. برای مبارزه با این موضوع، والدین باید بر فعالیت هایی که شامل یادگیری عملی است و همچنین فعالیت هایی که به حل مساله و فرایندهای فکری تحلیلی نیاز دارند، تمرکز کنند. این کار به حفظ علاقه آن ها کمک می کند و در عین حال به آن ها کمک می کند مهارت های تفکر انتقادی خود را توسعه دهند.
در نهایت، متعادل کردن زمان آموزشی با زمان بازی آزاد، زمانی کلیدی است که به کودکان یاد می دهد چگونه انتقادی فکر کنند. در حالی که فعالیت های ساختار یافته برای توسعه توانایی های شناختی عالی هستند، زمان بازی بدون ساختار به کودکان فرصتی برای اکتشاف خلاقانه می دهد، که به پرورش تخیل و قابلیت های حل مساله – که هر دو اجزای ضروری رشد تفکر انتقادی هستند – کمک می کند. بنابراین، والدین باید برای ایجاد تعادل بین آموزش و بازی آزاد تلاش کنند تا فرزندشان فرصت های فراوانی برای رشد در تمام زمینه های رشد از جمله توانایی شناختی و خلاقیت داشته باشد.
آموزش مهارت های تفکر انتقادی به کودکان می تواند چالش برانگیز باشد، اما والدین می توانند با منابع و استراتژی های مناسب این کار را آسان تر کنند. در ادامه به برخی از منابع موجود برای کمک به والدین برای آموزش این مهارت های مهم به فرزندانشان می پردازیم.
منابعی برای والدین در آموزش مهارت های تفکر انتقادی
این کار می تواند به آن ها در توسعه مهارت های حل مساله و تحلیل کمک کند و خلاقیت و اکتشاف را تشویق کند. منابع مختلفی برای والدینی وجود دارد که می خواهند در مورد آموزش این مهارت های ضروری به فرزندان خود اطلاعات بیشتری کسب کنند.
دوره ها، کارگاه ها :
والدینی که به دنبال آموزش جامع در زمینه آموزش تفکر انتقادی هستند، باید شرکت در دوره های یا شرکت در کارگاه ها را مد نظر قرار دهند. این برنامه ها اطلاعات دقیقی در مورد اهمیت آموزش این مجموعه مهارتی و استراتژی های عملی که می تواند در محیط خانه یا کلاس مورد استفاده قرار گیرد، ارائه می دهند. بسیاری از آن ها فعالیت های تعاملی ارائه می دهند که به والدین اجازه می دهد آنچه را که با فرزندان خود در خانه یاد گرفته اند، تمرین کنند.
کتاب هایی در مورد استراتژی های رشد و پرورش کودک: کتاب هایی که توسط کارشناسان رشد کودک نوشته شده اند می توانند بینش ارزشمندی در مورد چگونگی پرورش تفکر انتقادی در ذهن کودکان فراهم کنند. از فعالیت های مناسب با سن که فرایندهای تفکر خلاق را تحریک می کنند تا نکاتی در مورد تشویق کنجکاوی از طریق فعالیت های زمان بازی – کتاب های زیادی وجود دارند که به طور خاص برای والدینی طراحی شده اند که در هنگام آموزش این درس های ارزشمند زندگی به کودکان خود خواستار راهنمایی هستند.
پیوستن به یک گروه حمایت محلی از دیگر والدین هم فکر راه خوبی برای مادران و پدران است تا در مورد پرورش کودکانی با توانایی های تفکر انتقادی قوی یاد بگیرند. اعضا نه تنها به مشاوره های مفید متخصصان باتجربه دسترسی خواهند داشت، بلکه از شنیدن داستان های مشترک خانواده های دیگری که ممکن است قبلا تجربه های مشابهی را تجربه کرده باشند نیز بهره مند خواهند شد.
ضعف در ارتباط با تفکر انتقادی
چگونه می توانید تفکر انتقادی را آموزش دهید؟
والدین می توانند با فراهم کردن فرصت های اکتشاف، آزمایش و حل مساله در یک محیط امن به پرورش آن کمک کنند. این می تواند شامل فعالیت هایی مانند پازل ها، بلوک های ساختمانی، یا پروژه های هنری با پایان باز باشد که به آن ها اجازه می دهد خلاقانه فکر کنند و خودشان راه حل ارائه دهند. علاوه بر این، والدین باید سوالاتی بپرسند که تفکر انتقادی را تشویق می کند، مانند “فکر می کنید اگر…” یا ” چگونه به این راه حل رسیدید؟ پرسیدن این سوالات به کودکان کمک می کند تا یاد بگیرند چگونه اطلاعات را ارزیابی کنند، دیدگاه های مختلف را در نظر بگیرند و تصمیمات آگاهانه بگیرند.
آیا تفکر انتقادی طبیعی است یا آموخته شده؟
تفکر انتقادی مهارتی است که هم طبیعی و هم قابل آموختن است. در حالی که برخی از افراد ممکن است توانایی ذاتی برای تفکر انتقادی داشته باشند، این مهارت نیز می تواند از طریق تمرین و تجربه ایجاد شود. تفکر انتقادی شامل تجزیه و تحلیل اطلاعات، سنجش شواهد، در نظر گرفتن دیدگاه های مختلف و تصمیم گیری آگاهانه است. با راهنمایی و حمایت صحیح والدین یا مربیان، کودکان می توانند یاد بگیرند که چگونه مهارت های تفکر انتقادی خود را در سنین پایین توسعه دهند. در نهایت، افراد در هر سنی باید توانایی های تفکر انتقادی خود را برای قضاوت صحیح پرورش دهند.
چرا آموزش تفکر انتقادی دشوار است؟
آموزش تفکر انتقادی می تواند دشوار باشد زیرا به کودکان نیاز دارد که مستقل فکر کنند و بین ایده ها ارتباط برقرار کنند. همچنین شامل آموزش نحوه ارزیابی شواهد، تجزیه و تحلیل استدلال ها، نتیجه گیری و ایجاد راه حل برای مشکلات است. تفکر انتقادی فرآیند پیچیده ای است که برای تسلط کودکان به زمان و تمرین نیاز دارد. علاوه بر این، والدین ممکن است مهارت ها یا دانش لازم برای آموزش جذاب و موثر این مفاهیم را نداشته باشند. به این ترتیب، والدین باید به دنبال منابعی باشند که به آنها در حمایت از رشد مهارت های تفکر انتقادی فرزندشان کمک کند.
آیا می توان تفکر انتقادی را توسعه داد؟
بله، تفکر انتقادی قابل توسعه است. از طریق بازی و کاوش، کودکان یاد می گیرند که با ایجاد ارتباط بین ایده ها و تجربیات، انتقادی فکر کنند. والدین می‌توانند با فراهم کردن محیطی امن برای کاوش، پرسیدن سؤالات باز که مهارت‌های حل مسئله را ارتقا می‌دهند و شرکت در فعالیت‌هایی که فرآیند فکری کودک را به چالش می‌کشد، این رشد را تشویق کنند. با ایجاد فضای کنجکاوی و خلاقیت، والدین می توانند به فرزندان خود کمک کنند تا مهارت های لازم برای تفکر انتقادی را پرورش دهند.
نتیجه
در پایان، آموزش مهارت های تفکر انتقادی به بچه ها راهی عالی برای کمک به آنها برای مستقل تر شدن و موفقیت بیشتر است. در حالی که گاهی اوقات می تواند چالش برانگیز باشد، بسیاری از استراتژی ها و منابع موجود برای والدین می توانند این روند را آسان تر کنند. با صبر و تمرین، می توانید به کودک خود بیاموزید که چگونه انتقادی فکر کند تا بتواند به طور مستقل تصمیمات بهتری بگیرد. بنابراین بله، پاسخ این است که تفکر انتقادی واقعاً قابل آموزش است.
