ارزش های هویتی سایت ها و پرتال ها – محسن فردرو
بسمه تعالی
ارزش های هویتی سایت ها و پرتال ها در فضای سایبر
محسن فردرو
دنیای مجازی دریچه دیگری بر فضای زندگی بشر گشود و امکانات ارتباطی وسیعی را به کمک فن آوری های نوین در اختیار اقشار گوناگون گذاشت تا بتوانند بخش دیگری از نیازهای ارتباطی را مرتفع سازند. هزاران صفحه وب بصورت مستمر ومداوم تولید می شود و هزاران سایت و پرتال در دوره کوتاه زمانی تولید و در فضای مجازی منتشر می گردد.سایت ها و پرتال ها در واقع اجزاء اصلی در فضای ارتباطی جدید هستند و رقابت گسترده ای برای جذب کاربران بعهده دارند. اگر چه هر یک از این وبگاه ها و درگاه ها برای کار و وظیفه مشخصی تولید می گردند اما دارای هویت و شخصیت منحصر به فردی هستند.
در واقع رقابت در این فضا رقابت بین ارزش های هویتی سایت ها و وبگاه هاست وکاربران بر اساس نمادها و نشانه های ارزشی و هویتی این سایت ها به آنها رجوع و بهره گیری می نمایند. سایت ها و پرتال ها در همان لحظه اولیه مراجعه کاربران، شخصیت خود را آشکار کرده و کاربر در پی برقراری ارتباط با سایت و در جستجوی محتوا و خدمات مورد نیاز خود شخصیت یا هویت آشکار و پنهان سایت و پرتال را درک کرده و تصمیم به ادامه ارتباط یا قطع ارتباط می گیرد . جریان هویت یابی سایت ها و پرتال ها توسط کاربران در یک فرایند زمانی انجام می شود و این مدت زمان می تواند بسیار کوتاه در حد یک کلیک اولیه و می تواند طولانی و ماه ها در ارتباط و مراجعه کاربر به سایت آشکار و درک شود.
سایت ها و پرتال ها مانند آدم ها دارای شخصیتی هستند که خود را در اثر ارتباط آشکار می سازند .بسیاری از افرادی که ما روزانه با آنها برخورد می کنیم قابلیت ها شخصیتی متفاوت دارند و ما بنا به سلیقه و علاتق و شخصیت خودمان آنها را جذاب و دوست داشتنی و یا غیر جذاب می دانیم و تصمیم به ارتباط و یا عدم ارتباط با آنها را در درازمدت خواهیم گرفت . سایت ها و پرتال ها نیز با شخصیت خود ارتباط بعدی مخاطبین یا کاربران را تعیین می نمایند .
علت تمایز سایت ها و پرتال ها از یکدیگر داشتن هویت های متفاوت آنهاست.وبگاه ها و درگاه ها دارای ارزش های محوری مخصوص به خود هستند و این ارزش های محوری موجب تمایز آنها با دیگران می شود.سایت ها و پرتال ها دارای ارزش های سیاسی اجتماعی و فرهنگی و دارای ارزش ها دینی و اخلاقی و ارزش های محلی و منطقه ای و جهانی و یا دارای ارزش های سنتی و مدرن و ارزش های ملی و یا قومی هستند.هویت سایت ها و پرتال ها در واقع بحث از کیستی و چیستی و چرایی و چگونگی آنهاست و نشان دهنده نحوه تعامل با زمان و اوقات زمانی و خلاقیت و ارتباط و اشتغال و دانش و رفاه و خدمات و هویت گروهی و دانش و بازتولید اجتماعی می باشند.
قابلیت های فنی و هنری سایت تنها موجب آشکار سازی هویتی می شود وبه آشکار سازی هویتی سایت یاری می رساند.لایه های هویتی سایت ها و پرتال ها در وبومتری قابل احصا و ارزیابی می باشد. از جمله شاخص های ارزشی و هویتی سایت ها و پرتال ها به این موارد می توان اشاره نمود:
پاسخگویی به نیازها،مرجعیت ،مقبولیت ، دانش آفرینی ،دانش گستری ،کیفیت خدمات ،کرامت انسانی ،داشتن روحیه رقابت ،توسعه همکاری ها ،ارتباط هدفمند ،خلاقیت و نوآوری ،فن آوری های جدید ،کیفیت جداره ای یا هم جواری ،توسعه ادواری ، سبک ، دسترسی و نفوذ پذیری و …
معمولا دسته های مختلفی از کاربران اینترنت وجود دارند که برخی بدنبال کسب لذت و برخی بدنبال آزادی ارتباط و برخی نیز دسترسی های آسان را طلب می کنند و بنا به سلیقه و علائق خود در جستجوی نیازهای خود از طریق ارتباط با سایت ها و پرتال ها هستند. اصلی ترین عامل ایجاد و ماندگاری ارتباط با کاربران ارزش های هویتی سایت ها و پرتال ها می باشد. این ارتباط تحت عنوان تعامل گرایی نمادین و تعامل گرایی ساختاری و تعامل گرایی فرایندی قابل تقسیم بندی خواهد بود.
سایت ها می توانند ارزش های هویتی خویش را نیز به کاربران انتقال دهند و بتدریج موجب تغییر در سلیقه و ذائقه و رفتار کاربران شوند.اثری که رسانه هایی مانند سینما و تلویزیون بر سبک زندگی مخاطبین خود داشتند و کاربران فضای مجازی نیز از طریق ارزش های هویتی سایت ها و پرتال ها تحت تاثیر قرار می گیرند.برای مثال یکی از ارزش های هویتی ، هویت سازی گروهی ودوست یابی و تعمیق پیوند های گروهی یا عاطفی است که بخشی از شخصیت برخی شبکه های اجتماعی را تشکیل می دهد. اما این ارزش هویتی برای کاربران ایرانی بصورت منزل گاهی برای منزلت یابی کاذب شده و کاربران ایرانی برای خود نمایی و نشر تمایلات شاعرانه و عاطفی و احساسی از آن استفاده می نمایند.در واقع عدم وجود ارزش هویتی ارتباط هدفمند و اجتماعی در برخی شبکه های اجتماعی، آن را برای کاربر ایرانی به پایین ترین سطح ارتباطی یک مکان ارتباطی مانند ارتباط قهوه خانه ای تبدیل نموده است که هر شخصی برای دمی چند و گذران وقت به آن سر می زند و در حالت احساسی و عاطفی از فضای آن به وجد آمده و از هر در سخنی می گوید. محیط مشابه ای که در بعضی از تاکسی های کشور مانیز وجود دارد و مسافر در فضای شخصیتی تاکسی و دیگر مسافرین در شرایط روحی و روانی متفاوت به سخن آمده از هر دری سخن گفته و می رود با این تفاوت که در برخی شبکه های اجتماعی می توان این عاطفه و احساسات و هیجان ها و کلام ها را ثبت نماید که البته آن ها برای آنالیز اطلاعات هویتی کاربران نیاز دارند. ارزش هویتی برخی شبکه های اجتماعی در ایجاد آن نوع محیط برای کاربران ایرانی هوشمندانه پدید آمده و منطبق با بعضی خصوصیات سنتی ما در گپ و گفتگوهای قهوه خانه ای است که درد دل احساسی و عاطفی خود را برای مدتی می گشاییم و یا برای مدتی با دیگر افراد و دوستان همنوا شده و کلام باز می کنیم و آنچه واقعی و اساسی نیز برایمان محسوب نمی شود را به میان می گذاریم . بگذرد از فرصت هایی که برای خود نمایی برخی کاربران نیز بوجود می آید تا می توانند از خود و خانواده و بچه و تحصیلات و تفریحات خود سخن گفته عکس و نمایش و تعریف و تمجید بشنوند و بخشی از خلا روانی و احساسی را تخلیه نمایند.
در واقع ارزش های هویتی شبکه های اجتماعی موجب جذب شخصیت هایی می شود که این نوع محیط و سبک شخصیتی و روشی را می پسندند.البته یادمان باشد کاربران بسیاری هم حضور می یابند تا از محیط ارتباطی و فرصت های شناختی آن بهره گیرند و معمولا این کاربران دارای صفحات غنی تر و دور از احساسات روزمره و ماندگار تری برخوردارند که مدت زمان حضور محدودی را در شبکه ها می گذرانند. ارزش هویتی ارزش پایینی نیست و این نیاز هم نیاز پایینی نیست، صحبت از هویت و شخصیت سایت ها می باشد . در شبکه های اجتماعی علمی تمایلات ارتباطی به سمت دانش گستری و نیازهای علمی سوق داده می شود و کاربران با شخصیت های علمی و تحصیلی به آن می پیوندند و برای نوع ارزش هویتی این سایت در دانش گستری است که در ایران مخاطب کمتری دارد و برای همگان عشق و علاقه لازم برای مباحث علمی وجود ندارد.تاثیر برخی شبکه های اجتماعی برسبک زندگی کاربران را می توانیم مشاهده کنیم بتدریج بچه ها از زمان قبل از تولد در اینجا دارای صفحه هستند و عکس های قبل از تولد درسنوگرافی شکم مادر تا لحظات تولد و تا سالگرد تولد ودوستیابی بین همسالان و بین مادران مربوط صورت می گیرد و مراسم ها و جشن ها و تفریحات بین گروهی مادران و پدران آنها برقرار است یعنی پدید آمدن سبک ویژه جدید .همین وضعیت در مورد ارتباط دوستانه افراد پدید آمده و با خود سبک احوالپرسی کردن تا سبک بیان احساسات شاعرانه و سبک سخن گفتن را بتدریج تغییر می دهد کاربرانی را می شناسم که در کنار هم زندگی می کنند اما برای تبریک جشن سالگرد تولدشان در شبکه های اجتماعی برای هم پیغام می گذارند .
خط آسمان یا اسکای لاین sky line ارزش هویتی است که در سایت ها به مفهوم داشتن دید آسمان یا دید آینده و امید بخش بودن و داشتن منظره ای از روبروی خود و فضای تنفس ومنظره مقابل قابل معناست و در سایت ها و پرتال ها اهمیت دارد.در مقابل سیمای زمین یا لاند اسکیپ land scape کف ساز و مبلمان سایت و بستری است که سایت در آن چینش شده است. هر دو اینها می توانند جزء ارزش های هویتی سایت باشند.کیفیت جداره ای یا هم جواری ارتباط سایت ها با یکدیگر و توان ارتباط و تعامل و لینک با دیگر سایت ها و پرتال هاست و قابلیت همبستگی و ارتباطی سایت ها با یکدیگر است .برخی مفاهیم در سایت های ایرانی بسیار اولیه درک می شود و مثلا این ارتباط را فقط بعنوان لینک با سایت های دیگر تلقی می نمایند در حالیکه این قابلیت به مفهوم پاسخگویی به کلیه نیازهای کاربران در یک مجموعه است مانند بازارچه ای از مغازه ای مختلف که وقتی مشتری به یک مغازه مراجعه کرد بدون اینکه اجازه دهد مشتری از درب مغازه خارج شود با تامین نیاز به اجناس مختلف اگر لازم باشد از طریق تامین جنس از مغازه همجوار تحویل مشتری می دهد تا درد سر مشتری را در یافتن کالای مورد نیاز خود کاهش دهد.
هر سایت می تواند از چند لایه هویتی برخوردار باشد لایه هویت بومی، لایه هویت ملی،لایه هویت فرا ملی ؛ سایت هایی که دارای ارزش های جهان شمول هستند امکان جذب مخاطبین بیشتری را دارند،اما سایت هایی که دارای هویت های محلی هستند کاربران مخصوص و محدود به خود را خواهند داشت.
سایت ها و پرتال ها در ارزش های هویتی خویش بایستی تعیین نمایند جمعیت هدف آنها کدامند؟ اشتغال و اقتصاد سایت چگونه است؟ اخلاق اجتماعی و بهداشت و رفاه و سلامت و توجه به زیست بوم انسانی و محیط زیست و اوقات فراغت و خلاقیت و دانش و خدمات سایت در چه حدودی است؟ سایت ها و پرتال هایی که امکان معرفی خود را ندارند بتدریج دایره ارتباطی تنگ تری خواهند داشت و کاربران در مراجعه و تعامل با آنها دچار مشکل هستند.
از سایت ها و شبکه های اجتماعی که بگذریم صفحات شخصی کاربران و وبلاگ ها نیز همین ویژگی ها را بعهده دارند.برای نمونه به صفحات شخصی کاربران در اینستاگرام نگاهی بیاندازید تا بسیاری از ویژگی های هویتی افراد مربوط آشکار شود.بتدریج شناسنامه های هویتی ما در فضای سایبر ثبت و قابل واکاوی است حتی در آن بخش از اطلاعاتی که به نادرست از خود منتشر ساخته ایم قابل تحلیل و راست آزمایی است.
منبع : یادداشتهای محسن فردرو -1394
