ورزشهای آبی چه تاثیراتی در جلوگیری از بیماری‌های قلبی عروقی دارند؟
نویسنده : دکتر فاطمه ابهر
زندگی ماشینی، آلودگی هوا، کم تحرکی و تغذیه نامناسب، خطرهای بی شماری برای قلب دارند و قربانیان بسیاری گرفته اند. ورزش اگر به اندازه، با برنامه و منظم باشد، عاملی مهم برای تقویت قلب است. ورزش، قلب را نیز مانند دیگر اعضای بدن نیرومند می کند.
آشنایی با انواع بیماری‌های قلبی
به دلیل گستردگی سیستم قلب و عروق در بدن، طیف وسیعی از بیماری‌ها برای این دستگاه عظیم ذکر می‌شوند. سکته قلبی، روماتیسم قلبی، عروق کرونری، اختلال در سیستم هدایت خون به اندام‌ها فقط بخش کوچکی از بیماری‌های رایج قلب و عروق هستند. به همین دلیل طبیعی است که ورزشهای مخصوص بیماران قلبی نیز به نسبت متنوع بوده تا بتواند این گستره بیماری را پاسخ داده و برای هرکدام حرکتی متناسب را ارائه دهد. اگرچه اصلاح سبک زندگی، ترک سیگار و انتخاب یک رژیم غذایی مناسب از مهم‌ترین راه‌کارهای مبارزه با بیماری قلبی است. ولی بی‌شک یکی از اصولی‌ترین اقدامات جهت پیشگیری از سکته قلبی با ورزش و تمرینات بدنی محقق می‌گردد.
یکی از بهترین چیزهایی که می‌توانید به قلب خود هدیه دهید انجام فعالیت و تمرینات ورزشی روزانه است. در حقیقت ورزش منظم همراه با رژیم غذایی مناسب، حفظ وزن طبیعی و عدم استعمال دخانیات یک برنامه دقیق محافظتی در برابر بیماری‌های قلبی و عروقی خواهد بود. از سوی دیگر بی تحرکی یک عامل بسیار خطرناک برای سیستم قلب و عروق میباشد از آنجاکه قلب به عنوان یکی از اندام های حیاتی بدن به شمار می‌آید بنابراین سلامت قلب میتواند کیفیت زندگی شما را نیز بالا ببرد.
همان اندازه که دیواره های قلب بر اثر ورزش قوی تر می شوند، خون را هم خیلی بهتر به جریان انداخته و آنرا در بدن به جریان می اندازند، در نهایت اکسیژن کافی به عضلات بدن رسیده و آن ها هم با قدرت بیشتری کار کنند. زمانیکه اکسیژن بیشتری دریافت کنید و انرژی بیشتری خواهید داشت. اگر به انرژی زیادی نیاز دارید، قدر این قلب را بدانید.
تأثیرات مثبت ورزش بر بهبود بیماری‌های قلب و عروق
به خاطر داشته باشید که پیشگیری و شناخت زودهنگام تا حد زیادی عوامل خطرزا را از بیماران قلبی دور ساخته و آنها را از تجربه عوارض بسیار سخت چنین بیماری در امان می‌دارد. ولی در صورت بروز بیماری نیز ورزش به تقویت قلب برای بیماران قلبی کمک شایانی میکند. به‌گونه‌ای که ادعا می‌شود، اگر بهترین ورزش برای بیماران قلبی را انتخاب نمایید، احتمال مرگ ناشی از بیماری‌های مزمن قلبی در شما کاهش چشمگیری می‌یابد. برای مثال شنا برای بیماران قلبی بسیار سودمند بوده، چراکه در کاهش فشارخون و قند خون ثمربخش است. البته بسیاری ورزشهای دیگر نیز در این زمینه توانمند هستند که در بخش‌های بعدی بدان‌ها اشاره می‌کنیم.
ولی در اینجا اثرات ورزش بر بیماری‌های قلبی را باهم بررسی می‌نماییم.
- تقویت ماهیچه‌های قلب
- کاهش دردهای قفسه سینه
- بهبود علائم آنژین
- افزایش میزان خون‌رسانی توسط عروق
- بهبود و کنترل اتونوم قلبی افراد بیمار
- تقویت فرآیند اکسیژن‌رسانی به بافتهای بدن
- رفع علائم نارسایی قلبی
- کاهش کلسترول بد خون
- رفع عوارضی مانند تنگی نفس، عرق سرد و اختلالات خواب
ورزش های مخصوص قلب
تمرین های تنفسی، از انواع ورزش هایی هستند که هوای بیشتری را به ریه ها وارد کرده و بهترین تمرین برای تقویت قلب خواهند بود. از جمله ورزشهای مخصوص برای تقویت قلب:
- پیاده روی تند
- پرش در جا
- شنا
- دوچرخه سواری
- طناب بازی
- جت اسکی و قایقرانی تند
همان اندازه که دیواره های قلب بر اثر ورزش قوی تر می شوند، خون را هم خیلی بهتر به جریان انداخته و آن را در بدن به جریان می اندازند ، در نتیجه اکسیژن کافی به عضلات بدن رسیده و آنها هم با قدرت بیشتری کار می کنند . زمانی که اکسیژن بیشتری دریافت کنید، بیشتر احساس شادی کرده و انرژی بیشتری خواهید داشت . اگر به انرژی زیادی نیاز دارید ، قدر این قلب را بدانید .
ورزش میتواند تولید اکسید نیتریک در بدن ما را افزایش دهد. این یک جز کلیدی برای حفظ عملکرد اندوتلیال در رگ‌های کوچک و عروق است؛ بنابراین هرچه تولید اکسید نیتریک بیشتر باشد، عروق و رگ‌های کوچک، بهتر می‌توانند کار کنند.
بیماری‌های قلبی عروقی همچنان دلیل اصلی مرگ افراد مسن است. در حالی که ورزش (به تنهایی یا در کنار یک رژیم غذایی سالم) میتواند در برابر بیماری‌های قلبی عروقی محافظت کند، افراد مسن اغلب آنچنان که باید ورزش نمی‌کنند. به عنوان مثال، آمار‌ها نشان می‌دهد که تنها ۱۳ ٪ از زنان بالای ۷۵ سال توصیه‌های فعالیت بدنی روزانه را برای گروه سنی خود برآورده میکنند.
شناخت زود هنگام عوامل خطر و پيشگيري اوليه به طور معني داري باعث کاهش عوارض و مرگ و مير در بیماری‌های مزمن قلبي می‌شود. اصلاح سبک زندگی با رژیم، ورزش و ترک سیگار برای کاهش عوامل خطر قلبی عروقی بسیار مهم است. فعالیت بدنی برای کاهش خطر ابتلا به سرطان خون بسیار مفید است.
ورزش و نارسایی قلبی
فعالیت بدنی در بیماران مبتلا به نارسایی مزمن قلب (CHF) نیز تاثیرگذار است : تمرین ورزشی در بیماران مبتلا به نارسایی خفیف تا متوسط قلب منجر به پیشرفت آماری معنی‌دار در حداکثر ضربان قلب، حداکثر برون ده قلبی، اوج VO2 ، آستانه بی هوازی، آزمون پیاده‌روی 6 دقیقه‌ای و HRQL (پرسشنامه کیفیت زندگی) می‌شود.
علائم مشکلات قلبی عروقی
علائم معمول یک مشکل قلبی عروقی شامل موارد زیر است.
- ناراحتی قفسه سینه (حس فشردن و پر بودن، درد)
- ناراحتی و حس درد در یک یا هر دو بازو، پشت، فک یا معده
- تنگی نفس
- عرق سرد
- حالت تهوع
- حس سبکی
ممکن است زنان علائم فوق را تجربه نکنند. در عوض، آنها به احتمال زیاد موارد زیر را تجربه میکنند:
- خستگی غیر معمول
- اختلالات خواب
- ضعف
- تنگی نفس
- حالت تهوع یا استفراغ
- درد در پشت یا فک
افزایش تغییر طی طولانی مدت در فشار خون سیستولیک با خطر بالاتری برای حوادث قلبی عروقی، مرگ و میر و بیماری همراه بود.
ورزش و ذخیره قلبی
ذخیره قلبی بنابر تعریف عبارت است از نیروی مصرف نشده قلب در حال استراحت، برای رساندن اکسیژن به بافتهای بدن مکانیزمهای ذخیره قلبی شامل تغییرات در موارد زیر میباشد:
1- تعداد ضربان قلب
2- حجم انقباضی و انبساطی
3- حجم ضربه ای
4- جذب اکسیژن توسط بافتهای بدن
در یک فرد بالغ جوان ورزشکار در خلال ورزش سنگین، برون ده قلب شاید از حالت عادی که 6 لیتر در دقیقه است، به 25 لیتر در دقیقه یا بیشتر برسد، مصرف اکسیژن از 250 میلی لیتر در دقیقه به 1500 میلی لیتر در دقیقه افزایش یابد و ضربان قلب امکان دارد از حالت عادی که 72 ضربه در دقیقه است به 180 تا در دقیقه افزایش یابد.
دریافت اکسیژن بیشتر= نشاط بیشتر
ورزش درمانی در بیماران قلبی
کالج پزشکی ورزشی آمریكا ( (ACSM دستورالعمل‌هایی را منتشر كرد كه براساس دستورالعمل‌های ورزشهای قدیمی بود اما برای تفاوت‌های فیزیولوژیکی در بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونر در مقایسه با افراد سالم روش‌هایی را بررسی کرد. بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونر باید فعالیت بدنی روزمره و همچنین تمرینات خاصی را انجام دهند. ورزش مداوم با استفاده از گروه های بزرگ عضلانی (به عنوان مثال پیاده‌روی، شنا، ایروبیک آبی گروهی) استقامت قلبی عروقی را تقویت میکند. تمرینات اندام فوقانی (به عنوان مثال با استفاده از ارگومتر سنج بازو) برای افرادی که مشکلات اسکلتی عضلانی در اندام فوقانی خود دارند ممکن است مفید باشد.
فواید آب درمانی برای بیماران قلبی
از آنجایی که نشستن در یک وان گرم و یا ورزش در آبگرم یا استخر می تواند برای بسیاری از افراد مفید باشد، طبیعی است که بیماران قلبی ممکن است تعجب کنند که آیا آب درمانی گزینه مناسبی برای آنها است یا خیر. در حالی که افرادی که تحت عمل جراحی دریچه قلب یا سایر جراحی‌های قلبی عروقی قرار گرفته اند، باید قبل از شروع هر نوع ورزش یا سایر برنامه‌های مرتبط با سلامتی، با متخصص قلب خود مشورت کنند، جلسات آب درمانی نیز با نظارت دقیق فیزیوتراپیست متخصص انجام میگیرد. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که آب درمانی میتواند برای بیماران قلبی باشد بسیار مفید باشد.
تاثير ورزش بر سيستم قلب و عروق
امروزه فعاليتهاي ورزشي بعنوان اقدامي جهت پيشگيري از بروز سكته هاي قلبي محسوب ميشوند.لذا انجام حرکات مناسب شامل:
- ورزش و فعاليتهاي تربيت بدني موجب تقويت عضله قلب مي گردد، امروزه فعاليتهاي ورزشي بعنوان اقدامي جهت پيشگيري از بروز سكته هاي قلبي محسوب مي شوند.
- در اثر ورزش عروق خوني گشاد شده و سبب تسريع جريان خون مي گردد ، ميزان هموگلوبين خون بيشتر شده و نتيجه كار انتقال اكسيژن به قسمت هاي مختلف بدن بهتر انجام مي شود .
- ورزش مرتب راهي است مناسب جهت پيشگيري از بروز بيماري فشار خون .
- ورزش مي تواند ميزان چربي خون را به حد متعادل برساند ، پس به جاي خوردن دارو بهتر است ورزش كنيد .
- ميزان كلسترول خون در اثر تمرينات ورزشي بحد مطلوبي ميرسد ، خصوصا“ اگر با رژيم غذايي همراه باشد، براي بيماران ديابتي ، ورزش بسيار مفيد است و قند خون را تا حد مطمئن پائين مي آورد .
- با تقويت عضله قلب تعداد ضربان قلب در دقيقه كم شده و قلب با نيروي بيشتري خون را ارسال مي دارد .
- با انقباض عضلات پا در حين ورزش خون راحت تر به قلب باز مي گردد و از بروز بيماري واريس در پاها جلوگيري مي نمايد .
- ورزشکاران در صد بيشتري از دستگاه تنفس خود را بكار مي گيرند، افزايش حجم تنفسي در طول روز و شب موجب دريافت اكسيژن بيشتر و رساندن آن به اندامهاي بدن مي شود . كسي كه قابليت دريافت و مصرف اكسيژن را در حد بالا داشته باشد ، زود خسته نمي شود و كارائی بيشتري خواهد داشت .
- افزايش حجم تنفسي در افرادي كه ورزش مي كنند موجب كاهش تعداد تنفس آنها در دقيقه شده و بر ميزان اكسيژن گيري هر بار تنفس مي افزايد.
ورزش باعث کاهش فشارخون خواهد شد
انجام تمرینات ورزشی مانند داروهای بتابلوکر عمل میکند داروهای بتابلوکر در علم پزشکی برای کاهش عملکرد ضربان قلب و درنتیجه کاهش فشارخون تجویز می‌شوند؛ بنابراین زمانی که اقدام به انجام انواع تمرینات ورزشی مفید می‌نمایید تحرک و جنب‌وجوش مستقیماً گیرنده‌های بتا بر روی سلول قلب را تحت تأثیر قرار داده و عملکرد آن را کاهش خواهد داد به همین دلیل ورزش برای افرادی که سابقه فشارخون بالایی دارند امری حیاتی است.
ورزش بهترین گزینه برای کنترل وزن است
اگر از یک رژیم غذایی مناسب توأم با فعالیت بدنی بهره ببرید می‌توانید از اضافه‌وزن جلوگیری کرده که همین امر باعث می‌شود به‌نوعی سلامت قلب خود را تضمین کنید. اضافه‌وزن به قلب شما استرس و شوک وارد میکند زیرا چاقی موجب انباشت چربی‌های بد در عروق شده و به دنبال آن سکته قلبی را به همراه خواهد داشت.
ورزش به تقویت عضلات کمک میکند
برخی از تمرینات ورزشی هوازی ازجمله: پیاده‌روی، دویدن، شنا کردن و برخی تمرینات قدرتی ازجمله وزنه‌برداری بهترین گزینه برای سلامت قلب است. تمامی این تمرینات توانایی و قدرت عضلات را در جذب اکسیژن بالابرده و همین امر نیاز قلب را برای پمپاژ بیشتر کاهش می‌دهد.
ورزش میتواند دیابت را کنترل کند
تحقیقات علمی سایت جان هاپکینز نشان می‌دهد که تمرینات ورزشی میتواند خطر ابتلا به بیماری دیابت را تا ۵۰ درصد کاهش دهد. تمرینات ورزشی به ماهیچه‌ها اجازه می‌دهد که گلیکوژن ذخیره‌شده را به‌عنوان سوختی برای انرژی بهتر مصرف کنند. همین امر حساسیت به انسولین را افزایش داده که برای بیماران دیابتی بهترین گزینه است.
ورزش استرس را کاهش می‌دهد
فیزیک بدنی انسان دارای هورمون‌های مختلفی است. کورتیزول ازجمله هورمون‌های استرس شناخته‌شده که میتواند به قلب انسان آسیب وارد کند. استرس ضربان قلب را نامنظم کرده و از عوامل چاقی به‌حساب می‌آید. انجام برخی تمرینات ورزشی هوازی ازجمله پیاده‌روی، تمرینات قدرتی ازجمله بدنسازی و یا برخی ورزشهای ذهنی همانند یوگا میتواند به شما کمک کند تا ذهنی آرام داشته باشید و بتوانید بر استرس خود غلبه نماید.
ورزش باعث کاهش التهاب می‌شود
با استفاده از تمرینات ورزشی منظم التهابات مزمن ازجمله بیماری‌هایی چون آرتریت و یا حتی بیماری پارکینسون و غیره کاهش خواهد یافت این امر ناشی از ایجاد برخی تغییرات شیمیایی در سیستم اعصاب مرکزی بدن تحت عنوان کانابنوئیدها است. گیرنده‌های کانابینوئید در سیستم اعصاب یافت شده و بهترین درمان برای اختلالات عصبی است.
توصيه هاي مفيد قلب :
شما در راه خود هستيد ! شما يك ورزش براي داشتن يك قلب سالم انتخاب كرده ايد كه لذت ببريد . در اينجا به شما براي شروع ورزش توصيه هاي مفيد مي شود .
برنامه ورزش خود را به سادگي شروع كنيد . اگر روي فرم نيستيد بهتر است از يك قدم زدن ساده شروع كنيد و هدفهاي مناسب ايجاد كنيد و به سمت آن حركت كنيد .
از كسي بخواهيد كه به شما ملحق شود .
روي فعاليت داخل يا خارج از منزل تصميم بگيريد . فعاليتها را همين حالا شروع كنيد و از اينكه حوصله تان سر رود جلوگيري كنيد و به آن در حد مناسب تنوع دهيد .
ورزش را قسمتي از زندگي تان كنيد . زماني را براي قبل از كار يا بعد از كار ، در طي ساعت ناهار هر وقت براي شما راحت است براي ورزش بگذاريد . يك برنامه تهيه كنيد و به آن بچسبيد .
كليد بهداشت و شايستگي را در زندگي تان حفظ كنيد . از کلید بهداشت قلب استفاده كنيد . به طور منظم و صحيح ورزش كنيد . به پيشگيري از بيماري قلبي توسط ورزش كمك كنيد .
پزشك متخصص به شما مي گويد ورزش كنيد. دقت كنيد هر دفعه كه شما ورزش مي كنيد، ابتدا 5 دقيقه خود راگرم كنيد بعد از 5 دقيقه سرعت بگيريد. اين سرعت را براي ( 15-30 ) دقيقه حفظ كنيد.
ورزش را به آهستگی كاهش دهيد و سرد شويد. قدم بزنيد و به مدت 5 دقيقه ادامه دهید. اگر هر زمان در طي ورزش احساس درد كرديد به آهستگي ورزش را كم كنيد و يا آنرا قطع كنيد. به نشانه ها هشدار دهنده بدن تان بي توجه نباشيد.
ورزشهای ممنوعه برای بیماران قلبی
ورزشهایی مانند: وزنه برداری که حالت ایستایی و به زور زدن‌های درجا نیاز دارد اصلا به بیماران قلبی _عروقی توصیه نمیشود چون فشار زیادی به قلب -عروق وارد میکنند. همچنین رفتن به جکوزی – سونا که تغییرات همودینامیکی و تغییرات سریع و ناگهانی در سیستم بدن ایجاد میکند یا ورزشهایی که به حرکات شتابی خیلی سریع نیاز دارد و یک دفعه به سیستم بدن انرژی وارد میکند اصلا توصیه نمیشود.
چنین ورزش هایی امکان دارد تغییرات ناگهانی در ریتم قلب ایجاد کنند که برای بیمار قلبی خطرناک باشد. یک عادت ناسالم و خطرناک، رفتن داخل جکوزی و سپس وارد شدن داخل آب یخ است. این کار میتواند در بیماران قلبی و حتی افراد سالم باعث سنکوپ یا ایست قلبی شود. این کار بخصوص برای بیماران قلبی ممنوع است.
بیمار قلبی هستید، سراغ ورزش حرفه‌ای نروید
در انجام ورزشهای حرفه‌ای و رقابتی باید شرایط دیگری را در نظر گرفت حتی در صورتیکه فرد سالم است، و هیچ علامت و نشانه ای از بیماری قلبی ندارد باید تحت پایش قرار گیرد چون امکان دارد بعضی از افراد زمینه‌ای از بیماری قلبی بدون علامت داشته باشند که در فعالیتهای ورزشی سنگین و رقابتی دچار حمله و ایست قلبی شوند. ایست قلبی هنگام ورزش را گهگاه از مطالب مطبوعات نیز میشنویم.
انواع ورزشهای ممنوعه برای بیماران قلبی
- وزنه‌برداری
- سونا و جکوزی
- مسابقات دومیدانی
- ورزشهای رزمی
- فوتبال
- والیبال
- کاراته
- بوکس
- بولینگ
- بسکتبال
- تنیس
- جودو
کلام آخر باب ورزشهای مخصوص بیماران قلبی
پیشگیری از سکته قلبی با ورزش امروزه به یک رویکرد جدی پزشکی تبدیل‌شده است. به‌گونه‌ای که پزشکان در کنار رژیم غذایی و دارویی، بیماران به انجام یکی از تمرینات ورزشی تشویق میکنند. طی تحقیقات ثابت‌شده که در میان تمامی ورزشهای موجود گویی شنا بهترین ورزش برای بیماران قلبی به شمار می‌رود. چراکه بدون تغییرات ناگهانی در ریتم قلب بر کارکرد خوب بدن می‌افزاید. در کنار شنا، بدنسازی برای بیماران قلبی نیز سودمند است. چراکه این ورزش در کنار تمرینات هوازی، استقامتی و تعادلی بدون حرکات تند و خسته‌کننده می‌کوشد تا به‌آرامی ضربان قلب را بالابرده و بر استقامت قلب بی افزاید. تأثیرات شفابخش ورزش سبب شده به درمانی برای تمامی بیماری‌ها بدل شود. ولی ورزش و بیماری‌های قلبی امروزه موضوع داغ مجامع پزشکی است، زیرا بهبود شرایط روحی، افزایش ظرفیت روانی و تقویت قلب برای بیماران قلبی را با خود به همراه دارد.
موفق باشید.
