راهکارهایی برای افزایش هوش هیجانی از پرستو فصیح
راهکارهایی برای افزایش هوش هیجانی
دنیل گلمن متخصص و نظریهپرداز، هوش هیجانی را اینگونه تعریف میکند: « مجموعهی مهمی که آن را هوش هیجانی مینامیم شامل تواناییهایی است که فرد بتواند انگیزهی خود را حفط نماید، در مقابل ناملایمات پایداری نماید، کامیابی را به تعویق بیندازد، حالات روحی خود را تنظیم نماید و نگذارد پریشانی خاطر، قدرت تفکر او را خدشهدار سازد، با دیگران همدلی کند و امیدوار باشد.» همچنین دیگر روانشناسان، هوش هیجانی را «توانایی بازنگری احساسات و هیجانات خود، تمایز میان آنها و بهکارگیری این اطلاعات برای هدایت افکار و واکنشهای خود» نیز تعریف کردهاند.
هوش هیجانی دارای 5 مولفه است که اگر آنها را در خود پرورش دهید میتوانید بر چالشهای بیشمار زندگی خود فائق آیید؛ این مولفهها عبارتند از:
- شناخت و درک احساسات و هیجانات خود (خودآگاهی) : پرورش خودآگاهی را با کار کردن روی احساسات خود آغاز کنید. خودآگاهی _ تشخیص هر احساس به همان صورتی که بروز میکند_ سنگ بنای هوش هیجانی است. احساساتتان را نامگذاری کنید و بهجای نادیده گرفتن، آنها را به زبان آورید. مسئولیتپذیری بیشتری در مورد احساساتتان داشته باشید و تلاش کنید از آنها در تصمیمگیریهایتان کمک بگیرید. اشتیاقات درونی خود را کشف و نقاط قوت و ضعف خود را بشناسید. افرادی که سطح خودآگاهی بالاتری دارند، به دلیل اینکه توانایی خود را خوب میشناسند، همیشه از اعتمادبهنفس و عزتنفس بالایی برخوردارند.
- مدیریت و کنترل عواطف (خود مدیریتی) : همچنانکه ما آگاهی خود را در مورد احساسات، هیجانات و اثرات آنها رشد میدهیم، نیز میتوانیم توانایی خود را در جهت کنترل آنها بهبود ببخشیم. کسب ارزشهای مثبت از هیجانها را تمرین و احساسات منفی خود را مدیریت کنید. یاد بگیرید احساس خود را در همان لحظهای که روی میدهد شناسایی کنید و واکنشهای معقولانه و ارادی از خود نشان دهید. در همین راستا خویشتنداری، قابل اعتماد بودن و سازگاری با شرایط متفاوت را تمرین کنید.
- توانایی برانگیختن خود (خود انگیزشی): هدایت احساسات در جهت هدفی خاص برای تمرکز، توجه و ایجاد انگیزه در خود بسیار مهم است. افرادی که این خصیصه را دارند همیشه در کارهای خود نتیجهمحور هستند، اهداف چالشبرانگیز و مخاطرات آن را خیلی سریع حساب میکنند، خیلی سریع یاد میگیرند که چگونه بازدهکاری خود را افزایش دهند؛ این افراد همیشه به تواناییهای خود اعتماد دارند و نسبت به آینده امید دارند. مراحل خودانگیزی مطلوب به این شکل است که در ابتدا اهداف را رتبهبندی کنید و میران اهمیت هر کدام را مشخص کنید. این مسئله در گرو خودشناسی میباشد و هر چه خودشناسیتان بیشتر باشد، بهتر میتوانید اهداف خود را براساس نیازهای واقعی اولویتبندی کنید و در نتیجه بهتر میتوانید با چالشها مقابله کنید.
- تشخیص و درک هیجانها و احساسات دیگران (دیگر آگاهی) : باید مشاهدهگر خوبی باشید تا بتوانید احساسات دیگران را بشناسید و درک کنید. به پیامهای کلامی و غیرکلامی به روش کارآمد توجه کنید. مهارت گوشدادن فعالانه، توجه به زبان بدن و همدلی، ابزار کارآمدی در رشد آگاهی اجتماعی هستند. یک تعریف همدلی، آگاهی و اشتراک در احساسات دیگران است؛ بنابراین تلاش کنید تا به احساسات افراد دیگر احترام بگذارید و آنها را ارزشمند بدانید. خود را جای دیگران بگذارید و ببینید اگر شما در آن موقعیت بودید چه احساسی را تجربه میکردید.
- مدیریت رابطه، هیجانات و احساسات دیگران (دیگر مدیریتی) : ما در هر رویارویی با دیگران، علائم عاطفی را ارسال میکنیم و این علائم بر افرادی که با ما هستند تاثیر میگذارند. هرقدر از نظر اجتماعی زیرکتر باشیم، بر علائم ارسالی خود کنترل بیشتری خواهیم داشت. مهارتهای اجتماعی شامل هنر برقراری ارتباطها و همچنین مهارت کنترل عواطف در دیگران است. توان برقراری ارتباط با دیگران در موقعیتهای اجتماعی متفاوت، رهبری کردن، مذاکره بر سر درگیریها و کار گروهی به عنوان بخشی از یک گروه و هر آنچه که به تقابل آرام با دیگران مربوط میشود، تواناییهایی هستند که اگر بتوانید در آنها به خوبی واکنش نشان دهید، روابط پایدارتری با دیگران خواهید داشت.
پرستو فصیح / روان درمانگر کودک و نوجوان
ماهنامه جلا شماره 20
